اختلال شخصیت وابسته یکی از انواع اختلالات شخصیت دسته C است. این افراد وابستگی بسیار زیادی به اطرافیان خود دارند و در صورت عدم وجود حامی، بسیار ناتوان شده و اضطراب شدیدی به سراغشان می‌آید. در واقع فرد مبتلا از طریق این وابستگی عمیق، نیاز روحی و روانی خود را برطرف می‌سازد. این افراد معمولا هم خودشان و هم اطرافیان را به شدت آزرده می‌کنند؛ به همین دلیل لزوم پیگیری و درمان افزایش می‌یابد. با آگاهی از نشانه‌های اختلال شخصیت وابسته و روش‌ درمان آن می‌توانید هرچه سریع‌ترین این اختلال را در خود یا اطرافیان‌تان شناسایی کرده و گامی برای درمان بردارید.

منبع: شخصیت وابسته | ویژگی های اختلال شخصیت وابسته

اختلال شخصیت وابسته

اختلال شخصیت وابسته یکی از انواع اختلالات شخصیت دسته C است. این اختلال شخصیت در رفتار فرد تأثیر می‌گذارد به گونه‌ای که او در رفتار خود استقلال ندارد و خود را به شدت وابسته به دیگران می‌داند تا دیگران نیازهای او را چه روحی و چه جسمی تکمیل کنند. در واقع این افراد خودشان برای برآوردن نیازهای خود کاری انجام نمی‌دهند و همیشه خود را محتاج دیگران می‌بینند. هر کاری که دیگران می‌گویند انجام می‌دهد حتی اگر نادرست باشد. این افراد از تنهایی و جدا بودن از دیگران می‌ترسند و همواره تلاش می‌کنند دیگران را راضی نگه دارند حتی به بهای ناراضی بودن خودشان تخت کنترل دیگران هستند.

شیوع اختلال ‌شخصیت‌ وابسته 

این اختلال 5 درصد از کل اختلالات شخصیتی را شامل می‌شود و این میزان شیوع در بین خانم‌ها، فرزند آخر خانواده و کسانی که در زمان کودکی‌شان بیماری جسمی داشتند، بیشتر اتفاق می‌افتد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته، خود را به شدت ضعیف و وابسته به دیگران می‌پندارند حتی اگر در واقعیت چنین نباشد. 

علل بروز اختلال شخصیت وابسته

به طور قطعی نمی‌توان علت مشخصی برای بروز اختلال شخصیت وابسته میان افراد در نظر گرفت. اما قطعا ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در آن موثر خواهد بود. به طورکلی در شکل گیری اختلالات شخصیتی، تجربیات خاص افراد بسیار موثر هستند. برخی از دلایل ایجاد کننده این اختلال شامل موارد زیر می‌شوند.

????سابقه خانوادگی

قطعا ابتلای یکی از اعضای خانواده به اختلال شخصیت وابسته، احتمال ابتلای نسلهای بعدی و یا دیگر اعضا را بیشتر خواهد کرد. اینکه این موضوع مربوط به ژنتیک افراد می‌شود؛ هنوز قطعی نیست. اما به طور کلی مشاهده رفتارهای اطرافیان و یا تاثیرپذیری از آنها باعث بروز این اختلال شخصیتی خواهد شد.

????شرایط محیطی خانواده

معمولا فرزندانی که توسط والدین بیش از حد محافظت کننده و یا مقتدر تربیت می‌شوند؛ بیشتر اختلال شخصیت وابسته دچار خواهند شد. بخش بزرگی از این مشکل در کودکی شکل خواهد گرفت؛ به همین دلیل رفتار والدین در این دوران و نوع فرزندپروری آنها بسیار موثر خواهد بود. کودکان در این شرایط به دلیل اینکه توانایی تخطی از دستورات والدین خود را ندارند و یا همواره اضطراب جدایی را تجربه می‌کنند؛ به این اختلال مبتلا خواهند شد.

????تغییرات ناگهانی و ناگوار در زندگی

افرادی که در دوران کودکی خود اتفاقاتی مثل خشنونت، آزارجنسی و یا از دست دادن عزیزان را تجربه کرده اند؛ بیشتر به اختلال شخصیت وابسته دچار خواهند شد. در واقع تروما پیش زمینه ای برای ابتلا به این اختلال روانی خواهد بود. همچنین کودکانی که مبتلا به بیماری های مهلک جسمانی بوده اند نیز؛ به دلیل وابستگی دائمی به خانواده برای انجام کارهای شان، احتمالا علائمی از وابستگی را در طول زندگی تجربه کنند. چنین افرادی حتی در صورت درمان نیز بازهم به دیگران برای حمایت عاطفی و یا موارد دیگر نیاز خواهند داشت.

نشانه های اختلال شخصیت وابسته

برای تشخیص اختلال شخصیت وابسته باید ابتدا از نشانه‌های آن آگاهی داشت. این نشانه‌ها در زمان جوانی شخص و در مراحل گوناگون زندگی‌اش خود را نمایش می‌دهد. در ادامه به این نشانه‌ها اشاره می‌کنیم:

این افراد مستقل نیستند و به شدت وابسته دیگران هستند.

از تنهایی و جدا بودن از دیگران واهمه و ترس دارند و دوست دارند در کنار دیگران باشند.

به شدت نیاز دارند که دیگران مراقبشان باشند و از آنها مواظبت کنند.

در کارها و تصمیم های کوچکشان نیاز دارند که دیگران آنها را راهنمایی کنند و در تصمیم گیری شان به تصمیم گیری دیگران اهمیت می دهند و آن را به جای تصمیم خود قبول می کنند.

_به قضاوت کردن و توانایی‌های خود اعتماد ندارند. انتقادپذیر نیستند و به شدت واکنش نشان می‌دهند.

_در تنهایی احساس ناراحتی می‌کنند و دوست ندارند در انزوا باشند.

سایر نشانه‌های اختلال شخصیت وابسته

• واقعیت‌گرا نیستند و بیشتر دوست دارند خیال بافی و رویا پردازی کنند.
• همیشه از این می‌ترسند که روزی دیگران آن‌ها را تنها بگذراند. زمانی که رابطه‌شان با یک نفر تمام شد فورا با شخص دیگر رابطه برقرار می‌کنند زیرا دوست دارند حامی داشته باشند.
• سعی می‌کنند با دیگران مخالفت نکنند زیرا احساس می‌کنند که در صورت مخالفت دیگر مورد حمایت قرار نمی‌گیرند.
• رابطه اجتماعی این افراد محدود است و فقط شامل افرادی که به آن‌ها وابسته هستند می‌شود.
• به خاطر اینکه قدرت و توانایی دفاع کردن از خود را ندارند ممکن است مورد سواستفاده‌های روانی و جسمی دیگران قرار بگیرند.
• برای اینکه بتوانند دیگران را به خود جلب کنند و آن‌ها را حامی خود قرار دهند، حاضرند دست به کارهایی بزنند که ممکن است خود نیز از کارشان راضی نباشند.
• فرد حمایتگر همیشه باید در کنارشان باشد، اگر در زمان طولانی حامی نداشته باشند دچار افسردگی و ترس می‌شود.
• اینگونه افراد مسئولیت پذیر نیستند و همیشه سعی می‌کنند مسئولیت کارهای خودشان را بر گردن دیگران بیاندازند و آن‌ها را مقصر بدانند تا شانه خود را از زیر بار مسئولیت خالی کنند.
• مشکلات ناشی از اختلال شخصیت وابسته

افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته، کم کم دچار بیماری‌های مانند افسردگی (گوشه گیر و در انزوا بودن)، اختلال ترس و اضطراب و فوبیا می‌شوند که هرکدام از این بیماری‌ها با توجه به شدت اختلال شخصیت وابسته در اشخاص متفاوت است.

اینگونه افراد به خاطر عدم مستقل بودن و احساس وابستگی به دیگران هرکاری که دیگران می‌گویند انجام می‌دهند و با اینکار روح و جسم خود را به خطر می‌اندازند مانند اعتیاد، استفاده از داروهای روانگردان و… این افراد باید تحت درمان قرار بگیرند تا به مرور بهبود یافته و استقلال شخصیتی پیدا کنند. 

تشخیص اختلال شخصیت وابسته

برای درمان این اختلال افراد ابتدا باید تشخیص دقیقی دریافت کنند که توسط روانشناس و یا روانپزشک انجام می‌گیرد. برای تشخیص این اختلال نیاز به انجام تست های مختلفی وجود دارد؛ همچنین متخصص باید تمام علائم و سابقه پزشکی فرد را مورد بررسی قرار دهد. برخی از ملاک های تشخیصی این اختلال شامل موارد زیر خواهد شد.

احساس ترس مفرط و غیرواقعی از طردشدگی

احساس اضطراب در مواقع تنهایی

عدم توانایی انجام کارهای پیش پا افتاده و روزمره بدون حضور دیگران

اعتماد به نفس پایین

وجود علائم افسردگی

عدم برخورداری از قدرت تصمیم گیری

فرد همواره به دنبال فردی برای حمایت از خود است

مدت زمان حضور این علائم این در فرایند تشخیص مهم خواهد بود.

درمان شخص مبتلا به اختلال شخصیت وابسته

پزشک یا روانشناس برای تشخیص اختلال شخصیت وابسته، ابتدا به بررسی نشانه‌های ذکر شده در فرد می‌پردازد. اگر حداقل 5 نشانه در فرد مشاهده کند، اختلال شخصیت وابسته را تشخیص می‌دهد. گاهی وقت‌ها از نظر جسمی نشانه‌ها در فرد وجود ندارد ولی ممکن است از نظر اعصاب و روان مشکل وجود داشته باشد که خانواده‌ها باید برای درمان فرد با یک روانشناس مشورت نمایند.

در واقع برای تشخیص این بیماری آزمایشی وجود ندارد. بنابراین روانشناس با وقت گذاشتن و صحبت کردن با شخص و دقت به رفتار وگفتارش متوجه می‌شود که او به اختلال شخصیت وابسته مبتلا است و در صورت تشخیص، فرایند درمان شروع می‌شود.

سخن پایانی

اختلال شخصیت وابسته، یکی از انواع اختلالات شخصیتی است که با شدت های مختلفی بروز خواهد کرد. طبیعی است که در هر دوره ای از زندگی و به دلایل مختلفی به حضور و حمایت دیگران احساس نیاز کنیم. و این اصلا به معنی ابتلا به این اختلال نخواهد بود. اما این بیماری در عده ای به قدری پیش روی می‌کند که توانایی هرگونه تصمیم گیری را به تنهایی از آنها خواهد گرفت. 

این موضوع اطرافیان را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد و نتایج بدی برای فرد ایجاد خواهد کرد. این افراد به کمک تخصصی نیاز دارند و نمی‌توان به طور ناگهانی آنها را به حال خود رها کرد. با مشاهده علائمی که در متن ذکر شد؛ در اطرافیان، آنها را به مراجعه به روانشناس تشویق کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلال شخصیت وابسته می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360  و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

سوالات متداول